Η Μονή Οσίου Λουκά είναι χτισμένη στους δυτικούς πρόποδες του Ελικώνα κάτω από την ακρόπολη της αρχαίας Στείριδας, στην οποία οφείλει και το προσωνύμιο Όσιος Λουκάς ο Στειριώτης. Η μονή βρίσκεται έξω από το χωριό Στείρι και μόλις λίγα χιλιόμετρα από το Δίστομο.
Πρόκειται για ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα βυζαντινής τέχνης του 11ου αι., που από το 1990 περιλαμβάνεται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Οι δύο μεγάλες εκκλησίες, της Παναγίας και του Καθολικού, καθώς και όλα τα κτίσματα του μοναστηριακού συγκροτήματος, προκαλούν θρησκευτικό δέος και θαυμασμό στους προσκυνητές, αλλά αποτελούν και αντικείμενα αρχιτεκτονικής μελέτης από τους ειδικούς.
Σε κάθε γωνιά της μονής ξεδιπλώνονται κομμάτια της ελληνικής ιστορίας, από την Φραγκοκρατία μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Οι πληγές που άφησαν στο πέρασμά τους οι κατακτητές αποκαταστάθηκαν σταδιακά και ολοκληρώθηκαν το 1989.
Τα Ιερά λείψανα του Οσίου Λουκά, τα οποία είχαν μεταφερθεί από τους Σταυροφόρους τον 13ο αι. στο Βατικανό, βρέθηκαν τελικά στη Βενετία και στις 13 Δεκεμβρίου του 1986 επέστρεψαν στην λειψανοθήκη του Καθολικού.
Η Μονή απέχει 24 χλμ. από την Αράχωβα.
Τηλ: 22670 22228, 22670 21305